NIET AANRAKEN A.U.B.
Wie kent de bordjes en waarschuwingen niet: ‘Niet aanraken a.u.b.’ of ‘Do not touch’. In een museum loop je met je handen op je rug zodat je vooral niet per ongeluk iets aanraakt (of nog erger, omstoot). Kunst is waardevol en is er om bekeken en bewonderd te worden, maar mag niet aangeraakt worden.
De kunst mag jóu beroeren, maar jij mag niet de kúnst beroeren. Punt.
5 redenen om een beeld wél aan te raken
De tentoonstelling van Tinguely in 2016 in het Stedelijk Museum was hierop een grote uitzondering. Het spektakel dat daar te beleven was vond ik een verademing: je werd als bezoeker uitgenodigd om dingen juist wél aan te raken. Zo kon je op een grote knop drukken en dan begon een beeld te bewegen. Of je wachtte met z’n allen een aantal minuten en dan werd automatisch een enorme stellage in werking gezet. Schitterend, wat een genot en wat kon je daar een lol om hebben. Zelden zo gelachen in een museum, en velen met mij!
Maar meestal is het anders, dan is kunst serieus, ernstig, op afstand en bovendien vaak ook nog letterlijk op een voetstuk (lees: sokkel) gezet. Terwijl kunst toch juist onderdeel zou kunnen uitmaken van je dagelijks leven. Kunst verrijkt, voegt toe, en is vaak een genot om te ervaren.
Als een werk me raakt wil ik het aanraken, en dat heb ik meer bij beelden dan bij schilderijen. Het is zo uitnodigend om een beeld dat je beroert even aan te mogen raken. Gelovigen doen het in de kerk: ze kussen de voeten van bezielde beelden. Bezoekers op een kerkhof doen het ook als ze zerk of beeld op een graf even aanraken. En ik zou zo graag de beelden willen aanraken die ik in musea zie. Maar dat kan niet.
Recht op je doel af
Deze dierenkop die ik in 2019 heb gemaakt is tamelijk groot, duidelijk aanwezig, benaderbaar en vráágt erom om aangeraakt te worden. En dat gebeurt dus ook! Tijdens exposities heb ik meermalen meegemaakt dat bezoekers – jong en zeker ook oud – met twee uitgestoken vingers recht op het beeld afliepen en beide vingers in de neusgaten staken. Wat maakt dat mensen dat doen?
Bezielde wezens
Geen idee, maar ik herken het wel. Ik heb zelf ook vaak de neiging om een beeld aan te willen raken, ook al zal ik niet meteen vingers in neusgaten stoppen. Juist als een beeld me raakt, dan wil ik het voelen. De neiging om mijn arm of hand uit te steken is dan groot. Ik vind het trouwens prima als mensen mijn beelden aanraken, ik begrijp die wens immers maar al te goed! Zo werkt dat immers ook tussen mensen: je mag iemand, je bent graag in zijn of haar gezelschap en dus wil je diegene kunnen aanraken.
Dat is ook de vergelijking die ik vaak maak: voor mij zijn beelden als individuen, bezielde wezens die ‘meedoen’ in een ruimte, die hun plaats opeisen in de omgeving waarin ze zich bevinden. Net als mensen dat doen, of kunnen doen, ook zij nemen hun plaats in in een ruimte.
Hoewel niet iedereen dat per se wil, getuige het beeld hierboven dat ik in 2020 heb gemaakt!
Corona gezelschap
Misschien trekt me dat ook zo aan in beelden en in het máken van beelden: hun gelijkenis met personen, met mensen die allemaal hun eigen ruimte innemen en allemaal hun eigen individuele ik zijn.
In corona tijd kunnen we elkaar niet aanraken, helaas. Maar beelden? Die kunnen we aanraken, die kunnen we dicht bij ons hebben. Dus ik zou zeggen, ga los, neem een (logeer)beeld in huis, omring je met bezielde wezens die je gezelschap houden in deze sombere tijden. En geniet ervan, want een beeld heeft veel te vertellen!
De 5 redenen om beelden aan te raken? Het is een natuurlijke behoefte, het heeft iets mythisch, het is fijn, het vergroot je band met het beeld en je betrekt de kunst in je leven.
Zwolle, maart 2021